ikria, ἴκρια

Bezeichnung für die hölzernen Sitzbänke im Theater und in anderen Spielstätten.

Quellen

Aristophanes, Thesmophoriazusen Z 395 f.

Scholion Arist. Thesm. 395 f.:

ὡς ἔτι ἰκρίων ὄντων ἐν τῷ θεάτρῳ καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις, ἐπὶ ξύλων καθημένων. πρὶν γὰρ γενέσθαι τὸ θέατρον, ξύλα ἐδέσμευον καὶ οὕτως ἐθεώρουν.

Die Erwähnung hölzerner Sitzbänke in der 411 v.Chr. aufgeführten Komödie dient als Argument, dass vor dieser Zeit im athenischen Theater keine steinernen Sitzbänke existierten.

Kratinos, Frgmt. F 360 (323 Kock):

χαῖρ’ ὦ μέγ’ ἀχρειόγελως ὅμιλε, ταῖς ἐπίβδαις
τῆς ἡμετέρας σοφίας κριτὴς ἄριστε πάντων·
εὐδαίμον’ ἔτικτέ σε μήτηρ ἰκρίων ψόφησις.

Anecdota graeca (Bekker) 354,25 (Kratinos, Frgmt. 339 Kock; 372 PCG).

Eustathios γ 350.

Hesychios α 1695.

Hesychios ϑ 166.

Hesychios ι 501:

ἴκρια ἡ καϑέδρα τοῦ κυβερνήτου. οἱ δὲ τὰ πλάγια καὶ τὰ μακρὰ σανιδώματα τῆς νεώς. ἢ τὰ ἐπὶ τοῖς ξύλοις κατασκευαζόμενα ϑεωρεῖα. καὶ τὰ ὀρϑὰ ξύλα, τὰ ἐπὶ τῆς πρύμνης καὶ πρῴρας, καὶ τὰ καταστρώματα αὐτῆς, καὶ τὰ ξύλινα οὕτως ἐλέγοντο Ἀϑήνησιν, ἀϕ’ ὧν ἐϑεῶντο, πρὸ τοῦ τὸ ἐν Διονύσου ϑέατρον γενέσϑαι.

Hesychios π 513.

παρ’ αἰγείρου ϑέα Ἐρατοσϑένης ϕησί, ὅτι πλησίον αἰγείρου τινὸς ϑέα (αἴγειρος δέ ἐστι ϕυτοῦ εἶδος) ἐγγὺς τῶν ἰκρίων. ἕως οὖν τούτου τοῦ ϕυτοῦ ἐξετείνετο καὶ κατεσκευάζετο τὰ ἰκρία, ἅ ἐστιν ὀρϑὰ ξύλα, ἔχοντα σανίδας προσδεδεμένας, οἷον βαϑμούς, ἐϕ’ αἷς ἐκαϑέζοντο, πρὸ τοῦ κατασκευασϑῆναι τὸ ϑέατρον.

Photios, s. v. ἴκρια.

τὰ ἐν τῇ ἀγορᾷ, ἀϕ’ ὧν ἐϑεῶντο τοὺς Διονυσιακοὺς ἀγῶνας πρὶν ἢ κατασκευασϑῆναι τὸ ἐν Διονύσου ϑέατρον.

„Hölzernes Zuschauergerüst: das in der Agora gelegene, von denen aus man den den Dionysischen Agonen zuschaute, bevor das Theater des Dionysos gebaut wurde.“

Souda αι 35 (Suda-online):

Αἴγειρος: ἡ λεύκη. εἶδος φυτοῦ. Αἰγείρου θέα: αἴγειρος ἦν Ἀθήνησι πλησίον τοῦ ἱεροῦ: ἔνθα πρὶν γενέσθαι θέατρον, τὰ ἰκρία ἐπήγνυον. ἀφ' ἧς αἰγείρου οἱ μὴ ἔχοντες τόπον ἐθεώρουν. Αἴγιρος δὲ ὄνομα πόλεως.

Souda ι 275 (Suda-online).

Ἰκρία: ὀρθὰ ξύλα, ἢ σανιδώματα τῆς νηός. καὶ τὰ τῶν θεάτρων, ἃ ἦσαν καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις: ἐπὶ ξύλων γὰρ ἐκάθηντο. πρὶν γένηται τὸ θέατρον, ξύλα ἐδέσμευον καὶ οὕτως ἐθεώρουν. Ἀριστοφάνης Θεσμοφοριαζούσαις: ὥστ' εὐθὺς εἰσιόντες ἀπὸ τῶν ἰκρίων ὑποβλέπουσ' ἡμᾶς. προβλήματα δὲ ξύλων κατὰ τῶν ἡμιτελέστων ἐφίστασαν καὶ ἴκρια προσπήξαντες διαβάσεις παρὰ σφᾶς ἐμηχανῶντο.

Souda s.v. Pratinas.

Darstellungen

Scherben den Sophilos-Malers; Athen NM

Lit.: J. Boardman, Schwarzfigurige Vasen aus Athen (Mainz 1977); G. Bakir, Sophilos (1981) 65 A3; W. Weeber, Panem et Circenses. Massenunterhaltung als Politik im antiken Rom (Mainz 1994) 73 Abb. 108.

Literatur

U. von Wilamowitz-Möllendorf, Die Bühne des Aischylos, Hermes 21, 1886, 598 ff.; S. Scullion, Three studies in Athenian dramaturgy, Beiträge zur Altertumskunde, 25 (Stuttgart - Leipzig 1994) 52 ff.; Eric Csapo, How Cratinus fr. 372 Made Theatre History, Trends in Classics Suppl. 84 (2020) (academia.edu)